Jedan od najinteresantnijih u životu jedne žene neminovno je period trudnoće. No, ne zove se slučajno drugim stanjem. Naime, tijelo trudnice prolazi kroz mnoge nevjerovatne promjene koje štite fetus, ali i pripremaju majku za porod. Iste se ogledaju na kardiovaskularnom, endokrinom, metaboličkom, hematološkom, plućnom, bubrežnom sistemu. Oko nije izuzetak sa svojim širokim spektrom fizioloških i patoloških dešavanja.
 

Fiziološke promjene oka u trudnoći

• Najčešća fiziološka promjena oka tokom trudnoće je povećana pigmentacija kože (tamnija koža) u području oko očiju, što se još zove kao trudnička maska, melasma ili cloasma. Rezultat je povećanih razina hormona estrogena, progesterona i melanocit-stimulirajućeg hormona.
• Trudnoća vrlo često može da bude uzrokom suhog oka zbog promjena u fiziologiji suznog filma. Smatra se da je razlog u imunoj reakciji u ćelijama suzne žlijezde koje proizvode suze od strane prolaktina. Također, dehidracija usljed mučnina i povraćanja također može dodatno da doprinese datom problemu.
• Može da dođe do smanjenja senzitivnosti same rožnice (cornee), posebno pred kraj trudnoće. Tokom trudnoće dolazi do zadržavanja (retencije) vode u našem tijelu te tako trudnicama ne otiču samo noge. Naime, naša rožnica također zadržava vodu, tj. dolazi do njenog oticanja (edema), te se njena debljina povećava i mijenja kurvatura, samim tim i lomna moć svjetlosnih zraka, te dolazi do promjene dioptrije (posebno u kasnijem stadiju trudnoće), stoga je lasersko skidanje dioptrije kontraindicirano u trudnoći. Kod nekih žena je to više, a kod nekih manje izraženo.

Ove promjene su posebno izražene koncem trudnoće, te iste nestaju nakon poroda i perioda dojenja.

• Promjene rožnice i suznog sistema mogu dovesti do intolerancije (nepodnošenja) kontaktnih sočiva.
• Tokom trudnoće obično dolazi do smanjenja očnog pritiska (intraokularnog pritiska – IOP), posebno kod žena koje su prije trudnoće imale povišen IOP, tako da vrlo često dolazi do poboljšanja stanja glaukoma. Mehanizam koji dovodi do ovoga je pojačano oticanje očne vodice kao rezultat povećene elastičnosti tkiva. Stanje se obično normalizuje dva mjeseca nakon poroda. Zbog toga trudnice mogu prestati koristiti antiglaukomske kapi, posebno u prvom trimsetru zbog njihovih teratogenih efekata (efekti štetni za fetus).

 

Patološke promjene oka u trudnoći

Ove promjene mogu biti rezultat bolesti ili stanja koja su već postojala, ili kao novonastala stanja tokom same trudnoće. Mi ćemo spomenuti ona najčešća.

• Šećerna bolest (diabetes mellitus). Gestacijski dijabetes je pojam koji se često spominje te označava pojavu šećerne bolesti u trudnoći. Nosi veoma mali rizik za razvoj dijabetičke retinopatije (patoloških promjena na očnom dnu).
• Gravesova bolest – najčešći je uzrok hipertireoidizma (povišene funkcije hromona štitne žlijezde) tokom trudnoće. Poznato je da kod ove bolesti može doći do „buljavosti očiju“. Zbog svega je potrebno pomno praćenje i redovne kontrole endokrinologa.
• Žene sa dijagnosticiranom multiplom sklerozom (MS) tokom trudnoće obično imaju smanjenje broja napada tokom trudnoće, ali im se broj može naglo povećati u prva tri mjeseca nakon poroda, što se obično ogleda kao optički neuritis (vrsta upale očnog živca).
• Uveitisi (duboke upale oka) imaju tendencu ka smirivanju tokom trudnoće, kao posljedica povišenja razine unutrašnjih steroida. Potencijalni napadi mogu biti tretirani samo lokalnim kortikosteroidima (kortikosteroidne kapljice i mast).
• Preeklampsija i eklampsija. Preeklampsija je trijada simptoma sistemskog krvnog pritiska od preko 140/90 mmHg, otok, te pojava proteina u urinu nakon dvadesete sedmice trudnoće. Ako na sve ovo dodamo i kontrakcije koje se javljaju bez nekog drugog razloga, onda to definišemo kao eklampsiju. Pojavljuje se pojam retinopatije koja je u vezi sa preeklampijom, koja se ogleda suženjem retinalnih arterija, krvarenjima, edemom, eksudacijama, lokaliziranim mikroinfarktima sloja nervnih vlakana itd.
• Centralna serozna horioretinopatija (CSR) – Trudnoća se smatra jednim od riziko faktora za razvoj CSR zbog povišenih razina kortizola tokom trudnoće koje dovode do povećanja propusnosti krvno-retinalne barijere i dovodi do nakupljanja subretinalne tekućine. Iako se nekoliko mjeseci nakon poroda CSR obično spontano povlači, promjene centralnog vidnog polja mogu perzistirati.

 
Iako navedene patološke promjene oka u trudnoći mogu da budu neobične i zabrinjavajuće za buduće majke, moramo napomenuti da su one izuzetno rijetke, te da ukoliko je trudnica pod strogim nadzorom i redovnim kontrolama, njena jedina briga treba da bude koje lijepo ime dati svom novom malom članu porodice.

Želimo puno sreće budućim majkama.
 
dr. Nina Mrvoljak